ตุ๊กตาของโคคอชกา A BONECA DE KOKOSCHAKA

ตุ๊กตาของโคคอชกา A BONECA DE KOKOSCHAKA

หรือ KOKOSCHAKA’S DOLL ของ “อะฟงซู ครุช” (Afonso Cruz)

ผู้เขียน “หนังสือที่กลืนกินคุณพ่อของผม” (Os Livros que Devoraram o Meu Pai)

ได้รับรางวัลอันทรงเกียรติของวงการวรรณกรรมยุโรป The European Union Prize for Literature ประจำปี ค.ศ. 2012

เบญจรัศมี รุจน์รวีหิรัญ แปลจากภาษาโปรตุเกส

“จิตรกรออสการ์ โคคอชกา ตกหลุมรักอัลมา มาห์เลอร์ หัวปักหัวปำมากเสียจนเมื่อความสัมพันธ์ระหว่างทั้งคู่สิ้นสุดลง เขาได้สั่งให้ประดิษฐ์ตุ๊กตาขนาดเท่าตัวจริงตามรายละเอียดทั้งหมดของคนรักขึ้นมา จดหมายถึงช่างประดิษฐ์ตุ๊กตาได้รวมรายละเอียดรอยพับรอยย่นบนผิวที่เขาคิดว่าขาดไม่ได้ไว้ และมีภาพวาดเส้นจำนวนมากกับคำสั่งในการผลิตแนบไปด้วย โคคอชกาผู้ไม่อาจซ่อนความรักใคร่ใหลหลงของตน เดินเล่นในเมืองกับตุ๊กตาและพามันไปชมอุปรากรด้วย แต่วันหนึ่งเมื่อเขารู้สึกเบื่อหน่ายมัน เขาก็เอาขวดไวน์แดงฟาดหัวตุ๊กตาและโยนทิ้งขยะ นับแต่บัดนั้น มันก็เริ่มมีบทบาทสำคัญสำหรับโชคชะตาชีวิตของผู้คนมากหน้าหลายตา…”

ตุ๊กตาของโคคอชกา เปรียบเสมือนเส้นโค้งในวงโคจรของหลายชีวิตที่ได้พบและจากกันด้วยเหตุปัจจัยนานัปการ ความสัมพันธ์ระยะใกล้และไกลของพวกเขาถูกถักร้อยด้วยเชือกยาวกลุ่มใหญ่ มิอาจดึงออกมาแล้วตัดแยกให้เห็นเป็นเพียงเชือกเส้นสั้นๆ มองเห็นง่าย เพราะความสัมพันธ์เหล่านั้นล้วนบรรจุรายละเอียดของแต่ละชีวิตไว้อย่างไม่ธรรมดา

รูปแบบการเขียน “ตุ๊กตาของโคคอชกา” มีองค์ประกอบของนวนิยายสมัยใหม่อย่างเด่นชัดมาก ซึ่งล้อไปกับภูมิหลังของเรื่องเกี่ยวกับสงครามที่ตัวละครต้องเผชิญกับความเดือดร้อน ความขาดแคลน ความอ้างว้าง และความโดดเดี่ยวอันเป็นผลกระทบจากสงคราม เนื้อเรื่องเริ่มที่ร้านขายนกซึ่งมีห้องลับอยู่ใต้พื้นไม้ และมีเด็กชายคนหนึ่งแอบมาใช้ชีวิตในนั้นอย่างยาวนาน สิ่งที่ทำได้ก็คือการส่งเสียงลอดผ่านขึ้นมาขอน้ำขออาหารจากเจ้าของร้านขายนก

.

คนเล่าพาเราไปรู้จักกับมหาเศรษฐีผู้มีลูกสาวสองคน แต่ทั้งสองคนออกจากบ้านไปชั่วนิรันดร์ เราได้รู้จักกับชายนักเขียน นักดนตรี ที่เดินทางดั้นด้นข้ามทวีปเพียงเพื่อจะย้อนกลับคืนสู่แผ่นดินเกิดเพื่อใช้ชีวิตต่ออย่างไม่มีจุดหมาย เราได้รู้จักการขโมยสินทรัพย์ทางปัญญาที่เรียกว่า “วรรณกรรม” โดยการฉกฉวยมาเป็นเจ้าของแล้วสวมรอยใส่ชื่อตัวเองเข้าไป แต่เมื่อหนังสือไม่ประสบผลสำเร็จ ต่อให้เขียนขึ้นใหม่เพื่อแก้เกี้ยวอย่างไร ผลลัพธ์ที่นักเขียนจอมแอบอ้างผู้นั้นได้ก็อยู่ในระดับเดิมอยู่ดี นอกจากนี้ยังมีเรื่องของตุ๊กตาดินที่ตัวละครคนหนึ่งเคยเล่นในวัยเด็ก และยังมีตุ๊กตาอีกตัวที่ถูกประดิษฐ์ขึ้นมาด้วยแรงขับที่เรียกว่าความหลงใหลคลั่งไคล้ของชายหนุ่มผู้ไม่อาจพรากจากนางอันเป็นที่รัก

.

เสี้ยวส่วนเรื่องราวยิบย่อยเหล่านี้ดูเหมือนไม่เกี่ยวข้องกัน เป็นเรื่องที่แตกต่าง มีลักษณะกระจัดกระจาย ทว่า ด้วยพรสวรรค์ของนักเขียนชาวโปรตุเกส อะฟงซู ครุช ที่ถนัดการผูกเรื่องแบบ embedded stories (เหมือนเรื่อง หนังสือที่กลืนกินคุณพ่อของผม เรื่องราวแสนพิลึกพิลั่นและมหัศจรรย์ของ วีวัลดู บงฟิง) ก็ทำให้ชิ้นส่วนชีวิตเหล่านี้เป็นเรื่องเดียวกัน ทุกชีวิตมีความเกี่ยวข้องกันในทางใดทางหนึ่ง หรือเวลาใดเวลาหนึ่ง เรื่องจริงกับวรรณกรรมหลอมรวมเป็นหนึ่งเดียวจนแยกไม่ออก เนื้อหนังของชีวิตและเนื้อแท้ของสิ่งประดิษฐ์ ถูกร้อยรวมกันจนยากจะบอกได้ว่าสิ่งใดเป็นสิ่งใด และท้ายที่สุด รูปแบบการเขียนที่เอาความกระจัดกระจายกอบก่อเป็นก้อนเดียวกันไว้เช่นนี้ จะเปิดทางให้ผู้อ่านได้ใคร่ครวญและมองเห็นสิ่งใหม่ๆ ได้ตระหนักถึงความหมายของคำว่า ‘ความเป็นไปได้’ มากมายขึ้นกว่าเดิม

.

เกี่ยวกับผู้เขียน

“อะฟงซู ครุช” (Afonso Cruz) นักเขียน นักวาดภาพประกอบ และนักดนตรีชาวโปรตุเกส มีนวนิยายเล่มแรกตีพิมพ์เมื่อปี ค.ศ. 2008 และมีผลงานอื่นๆ ตามมาอีกมากมายราว 30 เล่ม ลักษณะเด่นในงานประพันธ์ของครุชคือการโยงเรื่องราวรอบตัวด้วยถ้อยคำเรียบง่าย ตรงไปตรงมา ผ่านเส้นเรื่องที่ผูกกับจินตนาการแสนลึกล้ำจนสร้างผลลัพธ์ทางอารมณ์ความรู้สึกอย่างน่าทึ่ง ครุชได้รับรางวัลทางวรรณกรรมมากมายทั้งในและต่างประเทศ A Boneca de Kokoschka หรือ ตุ๊กตาของโคคอชกา ได้รับ The European Union Prize for Literature ประจำปี ค.ศ. 2012 นอกจากงานประพันธ์ชิ้นนี้ ยังมี Os Livros que Devoraram o Meu Pai หรือ หนังสือที่กลืนกินคุณพ่อของผม เรื่องราวมหัศจรรย์ของวิวัลดู บงฟิง ที่เคยแปลและตีพิมพ์เป็นภาษาไทย