จากพุทธศาสนาแห่งรัฐสู่พุทธศาสนาที่เป็นอิสระจากรัฐ

“เมื่อโลกเขาเดินหรือพยายามเดินไปทางนั้น ทางที่ทุกคนเท่ากัน ไม่มีใครมีอภิสทธิ์เหนือใคร ทุกคนคิดเองได้ ปกครองตนได้ หากขัดกันก็ใช้เหตุผลและเสียงส่วนใหญ่ตัดสินเป็นเรื่องๆ ไป ศาสนาพุทธก็ต้องเดินไปทางนั้นกับเขาด้วยไม่เดินอาจถูกทิ้งกลายเป็นสิ่งไร้ประโยชน์ ซึ่งชาวพุทธคงไม่ต้องการเช่นนั้นคิดอย่างนี้ ผมคิดว่าข้อเสนอของหนังสือเล่มนี้ก็มีเหตุผลชัดแจ้งในตัวมากเถียงได้ยาก”

สมภาร พรมทา

“เมื่อนำความเชื่อทางศาสนาเข้ามาเกี่ยวดองกับอำนาจรัฐและความชอบธรรมของอำนาจนั้นโดยปราศจากการวิพากษ์ ปัญหาที่เกิดขึ้นคือการปิดกั้นและมุ่งทำลายฝ่ายตรงข้าม มากกว่าการให้การศึกษาหรือสร้างความเข้าใจที่เปิดกว้างอย่างเป็นกัลยาณมิตรต่อทุกฝ่าย งานศึกษาวิจัยชิ้นนี้จึงมีความหมายนัยอันสำคัญยิ่งต่ออนาคตและการเปลี่ยนแปลงของประเทศไทย ที่มิติและปริมณฑลของความเป็น ชาติ ที่เป็นพื้นที่ของราษฎรจะได้ถักทอแนวความคิดและอุดมการณ์ทางสังคมและการเมืองที่มีพื้นฐานมาจากพุทธศาสนาขึ้นมาได้และเป็นมาตรฐานสากลอย่างแท้จริง”

ธเนศ อาภรณ์สุวรรณ