พระมงกุฎเกล้าฯและเจ้าฟ้าเพชรรัตน์

พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว ครองราชสมบัติอยู่ไม่ถึง ๑๖ ปีเต็ม นับว่ารัชสมัยของพระองค์สั้นที่สุดในบรรดาเวลาราชสมบัติของพระเจ้าแผ่นดิน ๕ รัชกาลต้นแห่งจักรีวงศ์ แต่งานทุกอย่างที่สมเด็จพระเจ้าแผ่นดินพระองค์นี้ ได้ทรงกระทำไว้ให้แก่ชาติไทย เกินกว่าระยะสั้นเพียง ๑๖ ปี พระราชกรณียกิจลางประการที่จะจารึกไว้ต่อไปนี้ จะเป็นเครื่องพิสูจน์ให้เด็กสมัยใหม่ของเรา มองเห็นความศักดิ์สิทธิ์ ในความเป็น “พระเจ้าอยู่หัว” ของพระองค์ และเพียงพอให้พิจารณาได้ถ่องแท้ว่า พระองค์สมควรเป็นพระมหากษัตริย์ อันพสกนิกรพึงจงรักภักดี พึงแสดงความกตัญญูกตเวที และสมควรจะเทิดทูนพระเกียรติยศไว้ให้ปรากฎสมพระนาม “มหาธีรราช”

ศาสตราจารย์พิเศษเสฐียร พันธรังษี ราชบัณฑิต