โปรตากอรัส

นักวิชาการสายกรีกโบราณจัดบทสนทนาของเพลโตแยกเป็นกลุ่มตามลำดับที่เขียนก่อนหลัง เพราะบทสนทนาที่เขียนในตอนแรกหลังจากการเสียชีวิตของโสกราตีสมีลักษณะเด่นที่แยกได้จากที่เขียนในสมัยหลัง (ซึ่งแยกได้เป็นสองกลุ่มคือในช่วงกลางและช่วงปลายก่อนเสียชีวิต) กล่าวคือ เน้นให้เห็นวิธีการทางปรัชญาของโสกราตีสและความคิดหลักของโสกราตีส ส่วนบทสนทนาในช่วงกลางและช่วงปลายเป็นการเสนอทฤษฎีปรัชญาของเพลโตเองผ่านบทสนทนาที่ยังมีโสกราตีสเป็นผู้สนทนานำ แต่สิ่งที่โสกราตีสพูดเป็นความคิดของเพลโต

โปรตากอรัส จัดอยู่ในกลุ่มแรก ในเชิงปรัชญา บทสนทนานี้มีความสำคัญอย่างยิ่งในแง่การนำเสนอบรรดาทรรศนะหลักทางจริยธรรมที่โสกราตีสยึดถือ ประเด็นที่เป็นหัวใจของบทสนทนานี้ได้แก่ เราสอนให้คนมีคุณธรรมได้หรือไม่ อันนำไปสู่การอภิปรายที่ครอบคลุมไปถึงทรรศนะสำคัญต่าง ๆ ของโสกราตีส ดังต่อไปนี้

๑. คุณธรรมคือความรู้

๒. คุณธรรมเป็นหนึ่งเดียว (คุณธรรมทั้งหลายแท้จริงแล้วเป็นสิ่งเดียวกัน)

๓. ไม่มีใครจงใจที่จะกระทำผิด

ในบรรดาบทสนทนาสมัยแรกของเพลโตซึ่งเน้นการอธิบายความคิดของโสกราตีส โปรตากอรัส เป็นบทสนทนาเดียวที่นำความคิดเหล่านี้มาเชื่อมโยงกันตามหลักเหตุผลอย่างเป็นระบบ ผู้ที่สนใจปรัชญาของโสกราตีสในฐานะที่ไม่มีความคิดของเพลโตมาเจือปน จึงควรศึกษาบทสนทนานี้ให้ถ่องแท้

จาก 'บทนำ' โดย อุกฤษฏ์ แพทย์น้อย

สารบัญ

คำนำ

บทนำ

โปรตากอรัส

อรรถาธิบาย

ภาคผนวก 1 ลำดับความคิดของโสกราตีสและลำดับการแต่งบทสนทนา

ภาคผนวก 2 ความสุข

หนังสือและบทความที่แนะนำให้อ่านต่อ